Sunday, October 26, 2014

సాలూరు రాజేశ్వరరావు




సాలూరు రాజేశ్వరరావు సాలూరు మండలములోని శివరామపురం గ్రామంలో 1922 సంవత్సరంలో జన్మించాడు. రాజేశ్వరరావుకి అతి చిన్న వయసులోనే సంగీతం అబ్బింది. ప్రారంభంలో తండ్రి సన్యాసిరాజు వద్దే “సరిగమలు” దిద్దాడు. సన్యాసిరాజుగారు ప్రముఖ వాయులీన విద్వాంసులైన ద్వారం వెంకటస్వామి నాయుడుకి కచేరీలలో మృదంగంపై సహకరించిన వ్యక్తి. అలాగే అప్పట్లో మూకీ సినిమాలకు తెరముందు, హార్మోనియం వాద్యకారునిగా, సంగీతాన్ని వినిపించేవాడు. అంతేకాదు రాజేశ్వరరావు మంచి గేయ రచయిత కూడా! "ఆ తోటలోనొకటి ఆరాధనాలయము", "తుమ్మెదా! ఒకసారి మోమెత్తి చూడమని", "పొదరింటిలోనుండి పొంచి చూచెదవేల", "కలగంటి కలగంటి" లాంటి కొన్ని మంచి మంచి పాటల్ని ఇతని ద్వారానే మనకు లభించాయి.

పువ్వు పుట్టగానే పరిమళిస్తుందన్నట్లు, నాలుగేళ్ళ వయసులోనే రాజేశ్వరరావు అనేక రాగాలను గుర్తించి అందరినీ ఆశ్చర్యంలో ముంచెత్తాడు. మరో మూడేళ్ళు గడిచేసరికి అన్న హనుమంతరావుతో కలిసి పాట కచేరీలు ఇవ్వడం, హరికథలు చెప్పడం మొదలు పెట్టాడు. రాజేశ్వరరావు ప్రతిభను గుర్తించి హచ్చిన్స్‌ గ్రామఫోను కంపెనీ బెంగుళూరుకు ఆహ్వానించడం జరిగింది. 1933-34 మధ్యకాలంలో “బాల భాగవతార్‌ మాస్టర్‌ సాలూరి రాజేశ్వరావు ఆఫ్‌ విజయనగరం” కంఠం గ్రామఫోను రికార్డుల ద్వారా (భగవద్గీత నుండి కొన్ని శ్లోకాలు, మోతీలాల్‌ నెహ్రూ పై పాటలు మొదలగునవి) మొదటిగా విజయనగరం ఎల్లలు దాటి యావదాంధ్రదేశానికీ పరిచయమయింది.

సాలూరు రాజేశ్వరరావు (శలురు ఋఅజెస్వర ఋఅఒ) తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు. ఎన్నో అజరామరమైన వెండితెర వెలుగులకు సంగీతపు మధురిమలు అందించినవారిలో ఆయనకు ప్రత్యేక స్థానముంది

తియ్యటి బాణీల కమ్మటి పాటల మేటిగా ఆయన అందరికీ చిరపరిచితులు సాలూరు రాజేశ్వరరావుగారు..
సాలూరు రాజేశ్వరరావు తెలుగు సినీ రంగంలో సుమారు ఐదు దశాబ్దాలపాటు మధురమైన గీతాలందించి, తెలుగువారు గర్వించదగ్గ సంగీతదర్శకులలో ఒకడు. ఎన్నో అజరామరమైన వెండితెర వెలుగులకు సంగీతపు మధురిమలు అందించినవారిలో ఆయనకు ప్రత్యేక స్థానముంది.
సాంఘికమైనా, పౌరాణికమైనా తను నమ్ముకున్న మెలొడీకి ప్రాధాన్యతనిస్తూ సంప్రదాయ రాగాల్లో వుండేటటువంటి మధురిమను వదులుకోకుండా చక్కని చిక్కని పాటలు అందించాడు.
ఈయన సుదూర సుస్వర సంగీతయాత్రలో 200కు పైగా చిత్రాలకు, ఎన్నో లలిత గీతాలకు, పెక్కు ప్రైవేటు రికార్డులకు సంగీతాన్ని అందించాడు. ఆయన 40 ఏళ్ళకు పైబడిన సినీ జీవితంలో కనీసం పేరైనా పేర్కొనవలసిన చిత్రాలు రాజు పేద (54), మిస్సమ్మ (1955), భలేరాముడు (1956), మాయాబజార్‌ (1957, 4 పాటలు మాత్రమే), అప్పుచేసి పప్పుకూడు, (1958), చెంచులక్ష్మి (1958), భక్త జయదేవ (1960), అమరశిల్పి జక్కన (1963), భక్త ప్రహ్లాద (1967). అభేరి (భీంపలాస్‌), కల్యాణి, మోహన, సింధుభైరవి,శంకరాభరణం ఈయనకు ప్రియమైన రాగాలు. శాస్త్రీయ రాగాల్లో ఆయన వినిపించిన వరసలను గురించి మరొక సుదీర్ఘమైన వ్యాసమే రాయవచ్చు. జగమే మారినది (కల్యాణి, దేశ ద్రోహులు 62), నా హృదయంలో నిదురించే చెలీ (శంకరాభరణం, ఆరాధన 62), పాడవేల రాధికా (మోహన, ఇద్దరు మిత్రులు 60), … లాంటి పాటలు మచ్చుకు కొన్ని ఉదాహరణలు మాత్రమే.
కేవలం అనుసరించడం, అనుకరించడం కోసమై మన సంగీతానికి ప్రాణసమానమైన 'మెలొడీ' ని ఈతరంవారు మర్చిపోతున్నారు అని అన్న ఆయన మాటలు ఎంతయినా నిజం.
సాంఘికమైనా, పౌరాణికమైనా తను నమ్ముకున్న మెలొడీకి ప్రాధాన్యతనిస్తూ సంప్రదాయ రాగాల్లో వుండేటటువంటి మధురిమను వదులుకోకుండా చక్కని చిక్కని పాటలు అందించారు ...సాలూరు రాజేశ్వరరావు..
సినిమాల్లో వీణ, సితార్‌ వంటి వాయిద్యాలని పాటల ద్వారా పరాకాష్ఠకు తీసుకువెళ్ళింది సాలూరే.
‘‘నీవు లేక వీణ పలుకలేన న్నది’’ (డాక్టర్‌ చక్రవర్తి), ‘‘పాడెద నీ నామమే గోపాలా’’(అమాయకురాలు) వంటి పాటల్లో చరణానికి, చరణానికి మధ్య స్వరకల్పనలో వీణను పూర్తిగా వాడారు రాజేశ్వరరావు. ఏ రంగంలోనైనా క్రియేటివిటి కొంతవయస్సు వరకూ ఉండి తరువాత తగ్గడం సహజం. కానీ, రాజేశ్వర రావుకి వయస్సు మీద పడ్డా తగ్గలేదు. దానికి ఉదాహరణే 1977లో సాలూరి స్వరకల్పన చేసిన ‘‘ఎవరు నేర్పేరమ్మ ఈ కొమ్మకు’’ పాట ఎప్పటికీ ఎవర్‌గ్రీనే.
అక్టోబర్‌ 26, 1999న కన్నుమూసిన సుస్వరాల రాజేశ్వరరావుకి నివాళులర్పించి ఓ సారి ఆయన్ని గుర్తుచేసుకుందాం. ఎనెన్నో అద్భుత స్వర కల్పనలు చేసిన సాలూరి తెలుగు పాట ఉన్నంత కాలం మనందరిలో సజీవుడే.
సాలూరు రాజేశ్వరరావు వర్ధంతి సందర్భం గా...అయన స్మరణలో మనం 

సిరి సిరి మువ్వ--1978::కానడ::రాగం




సంగీతం::K.V.మహదేవన్
రచన::వేటూరి
గానం::S.P.బాలు,P.సుశీల    
Film Directed By::K.Viswanaath
తారాగణం:::చంద్రమోహన్,జయప్రద,సత్యనారాయణ,దేవదాసు,రమణమూర్తి,సాక్షీరంగారావు,అల్లురామలింగయ్య,రమాప్రభ,నిర్మల,కవిత.

కానడ::రాగం
(హిందుస్తానీ ~ కర్నాటక)

పల్లవి::

రారా స్వామి రారా
యదువంశ సుధాంబుధి చంద్ర స్వామి రారా
శతకోటి మన్మధాకారా
స్వరరాగ సుధారస వీరా స్వామి రారా
నా పాలి దిక్కు నీవేరా
నీ పదములంటి మ్రొక్కేరా
నీ దానరా రావేలరా నన్నేలరా
భరత శాస్త్ర సంభరిత పదద్వయ
చరిత నిరత సమధుర మంగళ గళ రారా స్వామీ రారా 

రాగాలెన్నో పండిన గారాల నీ మెడలో
అనురాగ మూలకలే వేయాలని
నీ చల్లని చరణాలు చల్లిన కిరణాలలో
రేపటి కోసం చీకటి రెప్పల తెర తీయాలని 

పిలిచాను ఎదుట నిలిచాను
కోరి కోరి నిన్నే వలచాను 
పిలిచాను ఎదుట నిలిచాను
కోరి కోరి నిన్నే వలచాను 

చరణం::1

గంగ కదిలి వస్తే కడలి ఎలా పొంగిందో
యమున సాగివస్తే ఆ గంగ ఏమి పాడిందో
ఆమని వచ్చిన వేళ అవని ఎంత మురిసిందో
మోహన వేణువు తాకిన మోవి ఎలా మెరిసిందో

ఊగింది తనువు అలాగే..పొంగింది మనసు నీలాగే
ఊగింది తనువు అలాగే..పొంగింది మనసు నీలాగే  

చరణం::2

శృతి కలిపిందెన్నడో సిరిసిరిమువ్వల సవ్వడిలో
జత కలిసిందిప్పుడే ఆ గుడిలో నీ ఒడిలో
శృతి కలిపిందెన్నడో సిరిసిరిమువ్వల సవ్వడిలో
జత కలిసిందిప్పుడే ఆ గుడిలోన నీ ఒడిలో

మువ్వనై పుట్టాలని అనుకున్నా నొకనాడు
మువ్వనై పుట్టాలని అనుకున్నా నొకనాడు
దివ్వెనై నీ వెలుగులు రువ్వనీ యీ నాడు 

Siri siri muvva--1978
Music::K.V. Mahadevan
Lyrics::Vetoorisundararaammoorti
Singer's::S.P.Baalu,P.Suseela
Film Directed By::K.Viswanaath
Cast:::Chandramohan,Jayaprada,Satyanaaraayana,Devadaasu,Ramanamoorti,Saakshiirangaarao,Alluraamalingayya,Ramaaprabha,Nirmala,Kavita.

pallavi::

raaraa swaami raaraa
yaduvamSa sudhaambudhi chandra swaami raaraa
SatakOTi manmadhaakaaraa
swararaaga sudhaarasa veeraa swaami raaraa
naa paali dikku neevEraa
nee padamulanTi mrokkEraa
nee daanaraa raavElaraa nannElaraa
bharata Saastra sambharita padadvaya
charita nirata samadhura mangaLa gaLa raaraa swaamee raaraa 

raagaalennO panDina gaaraala nee meDalO
anuraaga moolakalE vEyaalani
nee challani charaNaalu challina kiraNaalalO
rEpaTi kOsam cheekaTi reppala tera teeyaalani 

pilichaanu eduTa nilichaanu
kOri kOri ninnE valachaanu 
pilichaanu eduTa nilichaanu
kOri kOri ninnE valachaanu 

::::1

ganga kadili vastE kaDali elaa pongindO
yamuna saagivastE aa ganga Emi paaDindO
aamani vachchina vELa avani enta murisindO
mOhana vENuvu taakina mOvi elaa merisindO

oogindi tanuvu alaagE..pongindi manasu neelaagE
oogindi tanuvu alaagE..pongindi manasu neelaagE  

::::2


SRti kalipindennaDO sirisirimuvvala savvaDilO
jata kalisindippuDE aa guDilO nee oDilO
SRti kalipindennaDO sirisirimuvvala savvaDilO
jata kalisindippuDE aa guDilOna nee oDilO

muvvanai puTTaalani anukunnaa nokanaaDu
muvvanai puTTaalani anukunnaa nokanaaDu
divvenai nee velugulu ruvvanee yee naaDu 

వరకట్నం--1968

సంగీతం::T.V.రాజు
రచన::కోసరాజురాఘవయ్య
గానం::జిక్కి,P.సుశీల 
Film Director::N.T.Rama Rao
తారాగణం::N.T.R.,సత్యనారాయణ,ప్రభాకర్‌రెడ్డి,రాజనాల,నాగభూషణం,అల్లురామలింగయ్య,రావికొండలరావు,మిక్కిలినేని,రేలంగి,పద్మనాభం,సూర్యకాంతం,పెరుమాళ్ళు,చంద్రకళ,హేమలత,సావిత్రి,క్రిష్ణకుమారి. 

పల్లవి::

పుట్టలోని నాగన్న..లేచి రావయ్య
స్వామీ..పైకి రావయ్యా
గుమ్మపాలు తెచ్చినాము..తాగిపోవయ్యా
వేయి దండాలయ్యా..వేయి దండాలయ్యా..ఆఆఅ 

పుట్టలోని నాగన్న..లేచి రావయ్య
స్వామీ..పైకి రావయ్యా

చరణం::1

నీ కోరల్లో విషము..దాచుకోవయ్యా
నీ బుసకొట్టే కోపం..ఆపుకోవయ్యా
మనసులోని కోరికలు..మక్కువతో తీరిస్తే
మరువక నాగుల చవితి..పూజ మేము చేసేము 

పుట్టలోని నాగన్న..లేచి రావయ్య
స్వామీ..పైకి రావయ్యా

చరణం::2

ప్రాణాచారంబడ్డ..నాంచారమ్మా
గుట్టుగా ఏమని..కోరినావమ్మా
నువ్వు గుట్టుగా ఏమని..కోరినావమ్మా  
మంచి మొగుడు కావాలని..మోజుపడ్డావా
చిట్టి పాప ఫూట్టాలని..మొక్కుకున్నావా?
అనుకున్నది అయితేను..ముడుపులు చెల్లిస్తానని
అనవే అనవేమే..నువ్వనవే నువ్వనవే..హాహాహా 

పుట్టలోని నాగన్న..లేచి రావయ్య
స్వామీ..పైకి రావయ్యా

చరణం::3

మా పసుపు కుంకుమా..ఎప్పుడు పచ్చగుండాలి
మా పిల్లాపాప..చల్లగ వర్థిల్లాలి
మేము పట్టినదంతా..ఎప్పుడు బంగారం కావాలి
ఏటేటా నిన్నే..మా యిలవేల్పుగ కొలవాలీ

పుట్టలోని నాగన్న..ఏలుకోవయ్యా
నీవే మా స్వామివని..నమ్మినామయ్యా
నీకు దండాలయ్యా..వేయి దండాలయ్యా
కోటి దండాలయ్యా..ఆ

Varakatnam--1968
Music::T.V.Raaju
Lyrics::Kosaraajuraaghavayya
Singer's::Jikki,P.Suseela 
Film Director::N.T.Rama Rao
Cast::N.T.R.,Satyanaaraayana,PrabhaakarReddi,Raajanaala,Naagabhooshanam,Alluraamalingayya,RaavikondalaRao,Mikkilineni,Relangi,Padmanaabham,Sooryakaantam,Perumaallu,Chandrakala,Hemalata,Saavitri,Krishnakumaari. 

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

puTTalOni naaganna..lEchi raavayya
swaamii..paiki raavayyaa
gummapaalu techchinaamu..taagipOvayyaa
vEyi danDaalayyaa..vEyi danDaalayyaa..aaaaa 

puTTalOni naaganna..lEchi raavayya
swaamii..paiki raavayyaa

::::1

nee kOrallO vishamu..daachukOvayyaa
nee busakoTTE kOpam..aapukOvayyaa
manasulOni kOrikalu..makkuvatO teeristE
maruvaka naagula chaviti..pooja mEmu chEsEmu 

puTTalOni naaganna..lEchi raavayya
swaamii..paiki raavayyaa

::::2

praaNaachaarambaDDa..naanchaarammaa
guTTugaa Emani..kOrinaavammaa
nuvvu guTTugaa Emani..kOrinaavammaa  
manchi moguDu kaavaalani..mOjupaDDaavaa
chiTTi paapa PuTTaalani..mokkukunnaavaa?
anukunnadi ayitEnu..muDupulu chellistaanani
anavE anavEmE..nuvvanavE nuvvanavE..haahaahaa 

puTTalOni naaganna..lEchi raavayya
swaamii..paiki raavayyaa

::::3

maa pasupu kunkumaa..eppuDu pachchagunDaali
maa pillaapaapa..challaga varthillaali
mEmu paTTinadantaa..eppuDu bangaaram kaavaali
ETETaa ninnE..maa yilavElpuga kolavaalii

puTTalOni naaganna..ElukOvayyaa
neevE maa swaamivani..namminaamayyaa
neeku danDaalayyaa..vEyi danDaalayyaa
kOTi danDaalayyaa..aa

ఛాయ--1979



సంగీతం::సత్యం
రచన::D.C..నారాయణ రెడ్డి
గానం::S.P.బాలు,P.సుశీల
Film Directed By::Hanumaan Prasaad
తారాగణం::సత్యేంద్ర కుమార్,రూపాదేవి

పల్లవి::

ఎంత వలపో..సాగరునిపై గోదారికీ
ఎనెన్ని పరుగులో..ఆ సాగర సంగమానికీ

ఎంత వలపో..సాగరునిపై గోదారికీ
ఎనెన్ని పరుగులో..ఆ సాగర సంగమానికీ

చరణం::1

ఏముంది తనకూ..నిరుపేద మనసు
ఇంకేముంది తనకూ..వగలే లేని సొగసూ

ఏముంది తనకూ..నిరుపేద మనసు
ఇంకేముంది తనకూ..వగలే లేని సొగసూ

ఏ సిరులూ లేని..ఈ వాగు చెలిమీ
ఏ సిరులూ లేని..ఈ వాగు చెలిమీ
ఆ కడలి నేడూ..అలరించునా
అలరించునా..కరమందించునా

ఎంత వలపో..సాగరునిపై గోదారికీ
ఎనెన్ని పరుగులో..ఆ సాగర సంగమానికీ

చరణం::2

ఉన్నాయి తనలో..ఎనెన్ని సిరులు
దాగున్నాయి తనలో..ఏవేవో కోరికలు

ఉన్నాయి తనలో..ఎనెన్ని సిరులు
దాగున్నాయి తనలో..ఏవేవో కోరికలు

అందుకే ఆ కడలికి..అంతటి కలవరం
అందుకే ఆ కడలికి..అంతటి కలవరం

అది కోరుకొంటుంది..ఆ నదీ సంగమం
ఆ నది సంగమం..గోదావరీ సంగమం

ఎంత వలపో..సాగరునిపై గోదారికీ
ఎనెన్ని పరుగులో..ఆ సాగర సంగమానికీ

Chaaya--1979
Music::Satyam
Lyrics::D.C.NaaraayanaReddi
Singer's::S.P.Baalu.P.Suseela
Film Directed By::Hanumaan Prasaad
Cast::SatyEndra Komaar,Roopa,Nootanaprasaad,

::::::::::::::::::::::::::::

enta valapO..saagarunipai gOdaarikii
enenni parugulO..aa saagara sangamaanikii

enta valapO..saagarunipai gOdaarikii
enenni parugulO..aa saagara sangamaanikii

::::1

Emundi tanakuu..nirupEda manasu
inkEmundi tanakuu..vagalE lEni sogasuu

Emundi tanakuu..nirupEda manasu
inkEmundi tanakuu..vagalE lEni sogasuu

E siruluu lEni..ii vaagu chelimii
E siruluu lEni..ii vaagu chelimii
A kaDali nEDuu..alarinchunaa
alarinchunaa..karamandinchunaa

enta valapO..saagarunipai gOdaarikii
enenni parugulO..aa saagara sangamaanikii

::::2

unnaayi tanalO..enenni sirulu
daagunnaayi tanalO..EvEvO kOrikalu

unnaayi tanalO..enenni sirulu
daagunnaayi tanalO..EvEvO kOrikalu

andukE A kaDaliki..antaTi kalavaram
andukE A kaDaliki..antaTi kalavaram

adi kOrukonTundi..A nadii sangamam
A nadi sangamam..gOdaavarii sangamam

enta valapO..saagarunipai gOdaarikii
enenni parugulO..aa saagara sangamaanikii